Strafrechtelijk verleden en verzekering, wel of geen uitkering?

Menigeen die een verzekering afsluit, zal de vraag over het strafrechtelijk verleden (oftewel: strafblad) kennen die verzekeraars stellen bij de aanvraag van een verzekering: “Bent u in de afgelopen 8 jaar in aanraking gekomen met politie en/of justitie?” De onjuiste of onvolledige beantwoording van deze vraag of soortgelijke vragen kan verregaande consequenties hebben, met name wanneer schade is voorgevallen wat onder de dekking valt. De verzekeraar kan gevolgen verbinden aan de onjuiste of onvolledige beantwoording van dergelijke vragen over het strafrechtelijk verleden, al dan niet terecht.

In de praktijk komt de verzekeraar pas achter een strafrechtelijk verleden van een verzekerde, wanneer de verzekerde hier iets over zegt (bijvoorbeeld tijdens een interview met de onderzoeker van de verzekeraar). De verzekeraar heeft namelijk geen toegang tot de justitiële documentatie, ook wel ‘strafblad’ genoemd, van een persoon.

De verzekeraar mag alleen vragen naar feiten betreffende het strafrechtelijk verleden die voorgevallen zijn in de 8 jaar vóór het afsluiten van de verzekering. Op grond van de wet kan de verzekeraar de termijn van 8 jaar niet verlengen. Het is niet de bedoeling dat een verzekeringnemer zijn hele leven achtervolgd blijft door een strafrechtelijk verleden. Het kan gebeuren dat niet gevraagd wordt naar een strafrechtelijk verleden. Als er niet gevraagd wordt naar een strafrechtelijk verleden, hoeft de verzekeringnemer daar ook niets over te zeggen. Het is namelijk aan de verzekeraar om een duidelijke daarop gerichte vraag te stellen.

In dit artikel komt in hoofdlijnen aan bod de relevantie van de vraag over het strafrechtelijk verleden en wanneer daar sprake van is. Ook wordt ingegaan op de consequenties als de vraag onjuist is beantwoord. De verzekerde staat lang niet altijd met lege handen.

Waarom is een strafrechtelijk verleden voor de verzekeraar van belang?

De verzekeraar stelt vragen over het eventuele strafrechtelijk verleden om de betrouwbaarheid van de verzekeringnemer te kunnen beoordelen. Men spreekt ook wel over ‘moreel risico’. De verzekeraar wilt dus op basis van alle informatie over de verzekeringnemer kunnen beoordelen of zij wel of niet een verzekeringsovereenkomst wilt afsluiten met de verzekeringnemer. Hier volgt een extreem voorbeeld ter verduidelijking: Een aspirant-verzekeringnemer is enkele jaren geleden veroordeeld voor brandstichting en nu wilt hij een brandverzekering afsluiten. Hij beantwoordt de vraag over het strafrechtelijk verleden met ‘ja’ en geeft een toelichting. Hij vermeldt daarbij dat hij zijn celstraf uitgezeten heeft en zijn lesje heeft geleerd. De verzekeraar zal in verreweg de meeste gevallen geen verzekeringsovereenkomst afsluiten met deze aspirant-verzekeringnemer, gelet op het mogelijk risico.

Wanneer ben je in aanraking met politie en/of justitie gekomen?

Bij een algemeen geformuleerde vraag over het strafrechtelijk verleden gaat het niet alleen om veroordelingen door de rechter. Als gevraagd wordt ‘bent u in aanraking gekomen met politie en/of justitie?’, is de vraag heel breed. Ook als iemand als verdachte is aangemerkt en aangehouden is door de politie, zal de vraag veelal met ‘ja’ beantwoord moeten worden. Zelfs als die persoon later vrijgesproken wordt, is die persoon nog steeds in aanraking gekomen met politie en/of justitie. Echter, gelet op het feit dat die persoon dan niet veroordeeld is, rechtvaardigt dat niet altijd een weigering van de aspirant-verzekeringnemer.

Het kan ook gebeuren dat de verzekeraar heel specifiek vraagt naar bepaalde strafbare feiten. Ik noem een voorbeeld ter verduidelijking. De verzekeraar stelt de vraag of de verzekeringnemer in de laatste 8 jaar verdacht is geweest van of veroordeeld voor: mishandeling, diefstal, bedrog, oplichting of valsheid in geschrifte. Verzekeringnemer is een paar geleden veroordeeld tot een taakstraf vanwege brandstichting. De verzekeraar heeft hier duidelijk aangegeven omtrent welke strafbare feiten zij wenst te worden voorgelicht en ‘brandstichting’ komt niet in het rijtje voor. Hier hoeft de verzekeringnemer niet te begrijpen dat de vraag ook over zijn veroordeling voor brandstichting gaat.

Beticht van verzwijging, wat nu?

Het kan voorkomen dat een verzekerde niet stil gestaan heeft bij de vraag over een eventueel strafrechtelijk verleden en ‘nee’ heeft geantwoord, terwijl ‘ja’ ingevuld had moeten worden. Wat zijn dan de gevolgen? Wanneer de verzekeraar ontdekt dat de verzekerde niet de waarheid heeft verteld over zijn/haar strafrechtelijk verleden bij de aanvraag van de verzekering, heeft de verzekeraar twee maanden de tijd om de verzekering te beëindigen. Dat kan indien sprake is van opzettelijke misleiding of wanneer bij kennis over het strafrechtelijk verleden geen verzekering zou zijn afgesloten. Ook moet de verzekeraar binnen twee maanden wijzen op de gevolgen, bijvoorbeeld: er wordt minder of helemaal niets uitgekeerd als de verzekerde een schadeclaim heeft ingediend.

De vraag die dan op komt: is dat wel terecht? Dat is lang niet altijd het geval. Eerst zal vast moeten komen te staan dat de verzekerde de vraag over het strafrechtelijk verleden onjuist of onvolledig heeft beantwoord, oftewel: is er wel sprake van verzwijging. Er wordt weliswaar gesproken over een mededelingsplicht van de verzekerde, maar de verzekeraar heeft net zo goed verplichtingen.

Zo zal de vraag over het strafrechtelijk verleden begrijpelijk geformuleerd moeten worden in niet mis te verstane bewoordingen. Ik noem een voorbeeld ter verduidelijking. De verzekeraar stelt de vraag of iemand in de afgelopen 8 jaar in aanraking is geweest met politie en/of justitie. De verzekeringnemer is 9 jaar geleden veroordeeld tot een gevangenisstraf van 5 jaar. Die verzekeringnemer is dus meer dan 8 jaar voor het aangaan van de verzekering veroordeeld, terwijl de gevangenisstraf in de afgelopen 8 jaar is uitgezeten. Hier hoeft de verzekeringnemer niet te begrijpen dat de vraag van de verzekeraar ook gaat over het uitzitten van de gevangenisstraf. Daar heeft de verzekeraar niet specifiek naar gevraagd.

De verzekeraar heeft zelfs meer verplichtingen. De hiervoor genoemde tweemaandentermijn is ter bescherming van de verzekerde in de wet opgenomen, zodat die niet lange tijd in onzekerheid verkeert. De verzekeraar die ontdekt dat sprake is van verzwijging moet binnen twee maanden na ontdekking de verzekerde wijzen op de verzwijging en de mogelijke gevolgen. Als de tweemaandentermijn ongebruikt is verstreken en de verzekeraar weet dus al meer dan twee maanden over het strafrechtelijk verleden, kan de verzekeraar niet zomaar de uitkering weigeren.

Tot slot kan het gebeuren dat helemaal geen antwoord is gegeven op de vraag over een strafrechtelijk verleden. Dan is dus niet onjuist of onvolledig geantwoord. Het is dan aan de verzekeraar om navraag te doen naar de betekenis van het openlaten. Doet de verzekeraar dat niet, kan de verzekeraar er zich in beginsel niet op beroepen dat vragen niet zijn beantwoord.

Conclusie

Gelet op het voorgaande komt er meer bij kijken bij een op het eerste oog simpele vraag over een strafrechtelijk verleden. Niet alleen de verzekeringnemer en/of verzekerde heeft verplichtingen, maar ook de verzekeraar. Niet in alle gevallen is een weigering van dekking door de verzekeraar vanwege een verzwegen strafrechtelijk verleden terecht. De vraag kan bijvoorbeeld redelijkerwijs anders opgevat zijn. Ook kan voorkomen dat de vraag helemaal niet onjuist of onvolledig is beantwoord. In zulke gevallen doet u er verstandig aan een gespecialiseerde verzekeringsadvocaat in te schakelen om de dekkingsweigering aan te vechten.

Wordt een uitkering ten onrechte geweigerd door de verzekeraar? Advocatenkantoor Phea wijst u op uw rechten en voorziet u van advies. Waar nodig kan een gerechtelijke procedure aanhangig worden gemaakt. Heeft u een rechtsbijstandverzekering die dekking verleent? Uw rechtsbijstandsverzekeraar betaalt dan uw advocaatkosten bij een gerechtelijke procedure. Met uw toestemming nemen wij contact op met uw rechtsbijstandsverzekeraar om de dekking te regelen.

Hebt u vragen over een verzekeringsuitkering bij een nadien gebleken strafrechtelijk verleden en/of over het verzekeringsrecht? Hebt u een discussie met uw verzekeraar over de dekking? Wij helpen u graag verder. Neem vrijblijvend contact met ons op. Vraag hierbij om een vrijblijvend kennismakingsgesprek, waarbij een advocaat oordeelt of uw zaak kans van slagen heeft.